Afbeelding
Eempers

Van 'gloeispijker' tot LED-lamp in Soest

23 maart 2018 om 08:07 lokaal

SOEST Honderdvijftien jaar nadat Soest de olieverlichting verving door elektrische straatverlichting is er volgende maand opnieuw sprake van modernisering. Dan krijgt als eerste een deel van de Koningsweg dimbare LED-verlichting.

Jan van Steendelaar

In 1847 waren er in Soest slechts twee lantaarns te vinden, in de Kerkebuurt en op Nieuwerhoek. Het waren olielampjes in vierkant glazen kastjes op een houten paal, schertsend 'gloeiende spijkers' genoemd. In het najaar van 1869 kwamen er in de gemeente zestien petroleumlampen bij. Uit die tijd dateert het beroep lantaarnopsteker. Bij de volgende moderniseringsronde, begin twintigste eeuw, ontstond een felle discussie over de keuze voor straatverlichting op gas of elektriciteit.

ELEKTRISCH Het werd elektriciteit, mede door het in gebruik nemen op 18 december 1903 van de Gemeentelijke Electriciteits Centrale aan de Lange Brinkweg (van 1929 tot medio 1995 het gemeentelijk slachthuis). In de hele gemeente werden voortaan de 75 elektrische straatlantaarns tegelijkertijd ontstoken. Dat aantal groeide in de loop der jaren aanzienlijk. Het donkere Soest 'by night' bestond niet meer, verleden tijd door de straatlantaarns die 's nachts op 'nachtverlichting' bleven branden.

NACHTVERLICHTING Aan het eind van de jaren dertig, met de oorlogsdreiging op de achtergrond, besloot het gemeentebestuur uit zuinigheidsoverwegingen de nachtverlichting niet langer te handhaven. Deze brandde alleen nog 'op de enkele punten van belang, zoals wegkruisingen. Verder is het op de wegen in deze gemeente, in het bijzonder als het donkere en regenachtige nachten zijn, buitengewoon duister is'.

De pers ging zich ermee bemoeien naar aanleiding van het feit 'dat meerdere gevallen ons in den laatste tijd ter oore zijn gekomen van personen die zich na half één op den weg bevonden en door de dichte duisternis zich in het geheel niet konden oriënteeren, zoodat ze tegen boomen en heggen terecht kwamen en hun weg tenslotte slechts met de grootste moeite en behoedzaamheid konden vervolgen'.

VERDUISTERD De protesten tegen het uitschakelen van de meeste nachtverlichting verstomden al snel. De oorlog lag op de loer. Steeds vaker kwamen vliegtuigen over waarvan men de herkomst niet met zekerheid wist en begin 1940 moest er helemaal verduisterd worden en mocht men zonder speciale toestemming 's avonds laat en 's nachts niet meer op straat.

OVERBELICHT Na de oorlog veranderde dat allemaal weer. De elektrische straatverlichting bleef, al was er meer dan eens sprake van aanpassing van lampen en armatuur. Nu staat op nieuw een modernisering op stapel. Van donkere avonden en nachten is trouwens allang een sprake meer. Nu zijn de dorpen en steden ook in die uren vaak 'overbelicht'.

advertentie
advertentie