Soesterberg tien jaar zonder vliegbasis

SOESTERBERG Al beweren omwonenden, met name zij die zich langdurig hebben ingezet om de vliegbasis Soesterberg gesloten te krijgen, dat zij een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan het opheffen van de vliegbasis Soesterberg, het zijn uiteindelijk bezuinigingen geweest die inderdaad tot die maatregel hebben geleid. Tien jaar geleden, op 12 november, was het zover: na 95 jaar kwam een eind aan de status van militaire vliegbasis.

Jan van Steendelaar

Hoewel de monumenten op het terrein zullen blijven herinneren aan de bakermat van de luchtvaart in Nederland en de vliegbasis van de Koninklijke Luchtmacht, rest verder slechts nostalgie sinds de sluitingsceremonie. Die ging gepaard met vaandeloverdrachten en een luchtshow van verschillende vliegtuigtypen. Veel belangstellenden maakten de laatste fly-by mee van toestellen die voor deze gelegenheid van andere militaire vliegbases kwamen: Gilze-Rijzen, Eindhoven en Leeuwarden. Onder de gasten die de plechtigheid met toespraken en muzikale intermezzo's bijwoonden, was ook prof. mr Pieter van Vollenhoven.

STATIC-SHOW 's Ochtends waren oud-medewerkers van de vliegbasis in de gelegenheid om elkaar te ontmoeten en afscheid te nemen van de vliegbasis. Gedurende de dag konden de gasten een bezoek brengen aan de static-show, waar verschillende vliegtuigtypes en helikopters stonden opgesteld. Waaronder een Beaver, Harvard, Piper Cub, Auster, Hunter, Dakota, Catalina, Slingsby, Fouga Magister, F-15 (USA), F-16, F-50, en helikopters.

OVERDRACHT Tijdens de sluitingsceremonie gaf de commandant vliegbasis Soesterberg, kolonel Frank Gerards, het commando over de vliegbasis terug aan de Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Jac Jansen. Deze droeg vervolgens de terreinen over aan de Commandant van het Commando Dienstencentrum, verantwoordelijk voor het deel van de vliegbasis dat defensieterrein is gebleven.

FLY-BY De ceremonie werd afgesloten met een fly-by van Alouette-, Chinook-, Cougar- en Apache-helikopters, een Fokker 50, twee PC 7 lesvliegtuigen, vier F-16's en een F-4 Phantom. Hieraan vooraf vertrok een Dakota en na afloop vertrokken twee F-15's. Daarmee werd de eens zo levendige vliegbasis een gebied van stilte.

OUDSTE VLIEGBASIS Vliegbasis Soesterberg was de oudste vliegbasis van Nederland. Op 1 juli 1913 werd de Luchtvaartafdeling opgericht, de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht. Naast de Koninklijke Luchtmacht heeft ook de luchtmacht van de Verenigde Staten van 1954 tot 1994 vanaf de vliegbasis geopereerd. Toen de dreiging van de Koude Oorlog was verdwenen en de Berlijnse Muur geslecht, vertrok het Amerikaanse 32 Tacticak Fighter Squadron van de basis. Binnen tien jaar, in 2003, viel het besluit om de basis te sluiten.

NAVO In maart 1953 werd de Koninklijke Luchtmacht opgericht en werd de luchtvaartafdeling van de landmacht een afzonderlijk krijgsmachtonderdeel. Dit was het gevolg van het tekenen van het NAVO-verdrag in 1949. Als onderdeel van de NAVO-activiteiten in Nederland, kwam een Amerikaans squadron straalvliegtuigen in Soesterberg, namelijk het 32e Tactical Fighter Squadron, bijgenaamd the Wolfhounds. Zij zouden blijven tot 1994. In 1968 kwamen er Nederlandse transport- en helikoptereenheden bij.

SCHIETSTOEL Deze nieuwe ontwikkelingen leidden tot veel verzet en klachten van bewoners in de omgeving van de vliegbasis. Vooral het geluid van de straaljagers en het lage vliegen dat de piloten moesten oefenen, baarden de bewoners zorgen en joegen hen schrik aan. Soms ging het ook fout, zoals op 2 januari 1959. Toen belandden brandende delen van een straaljager op een schuur in Huis ter Heide, waardoor twee inwoners van het huis om het leven kwamen. De piloot heeft zich met zijn schietstoel in veiligheid kunnen brengen

ONTMANTELD In 2014 is het grootste deel van het vliegveld overgedragen aan Utrechts Landschap. Zo kregen burgers de gelegenheid om nader kennis te maken met de ontmantelde vliegbasis, door deel te nemen aan de wandel- en fietsexcursies in wat nu een natuurgebied is. De excursies gaan langs weinige overblijfselen, zoals de shelters en de munitiebunkers die nog aan de tijd herinneren dat het een vliegbasis was.